“Deze valt nog mee,” zegt Frits van den Berg, hoofduitvoerder van aannemer Heijmans, bij een gapend gat in de Raadhuisstraat waar een schijnbaar onontwarbare, veelkleurige kluwen kabels boven dikke zwarte buizen uit de grond steekt. “Volgende week gaan we hier de gasleiding omleggen, dan moeten de kabels uit de weg.”
Net verderop op de brug over de Herengracht wordt een stokoude koperkabel van de toenmalige PTT met een kraan uit de grond getild, een werkje waarbij de overjarige kerstverlichting danig in de weg hangt. “Die kabel kan zo 75 jaar oud zijn. Er liggen er in deze brug nog zeker tachtig, waarvan een deel in het asfalt. In elke kabel zitten 1800 draadjes, goed voor 900 telefoonnummers. Er komt glasvezel voor terug, daar gaan duizenden telefoontjes door.”
De Oranje Loper, de oost-westas van Dam tot Mercatorplein is niet alleen de doorgaande route voor fietsers, trams en auto’s, maar ook de ondergrondse ruggengraat, het maag- en darmstelsel van de stad met hoofdleidingen van het riool, water- en gasleidingen, telefoon- en datakabels. Neergelegd in de afgelopen honderd jaar en niet altijd met beleid.
De ingewanden van de stad steken nu in alle regenboogkleuren uit open wonden die door aannemers als Heijmans zijn gegraven. Elke kleur geeft een gebruiker aan, met het groen van KPN als kampioen. Elke kabel, elke buis wordt vervangen, opnieuw gerangschikt, verlegd of vernieuwd.
Wrakkige bruggen
Het is een eerste stap in de hoogsnoodzakelijke versteviging van de negen wrakkige Amsterdamse bruggen en aanpalende grachtenkades van de oost-westverbinding. Een megaproject dat, als zo vaak, al uit zijn voegen barstte voordat er goed en wel mee was begonnen. Aanvankelijk dacht Amsterdam de Oranje Loper voor 116 miljoen euro te kunnen opknappen, maar inmiddels staat de teller al op 201 miljoen.
Heijmans is daarbij verantwoordelijk voor de kabels en leidingen tussen de Spuistraat en de Westermarkt, andere aannemers pikken de rest op. Dat luistert nauw. Zo is de Oranje Loper ook de linkerrijbaan van de digitale snelweg. Glasvezelkabels die onder meer worden gebruikt voor beursbedrijven, lopen van de binnenstad richting Mercatorplein en vandaar door naar de rest van de wereld. “Dat moeten we straks in één keer ombouwen zodat dataverbindingen niet worden verstoord.”
Of neem de riolering die vervangen moet worden, maar niet voordat eerst een noodleiding is gelegd zodat mensen in de binnenstad de wc kunnen blijven doortrekken. Werkzaamheden aan de elektriciteitskabels vallen samen met de opwaardering van het stroomnetwerk. En bij het wegknippen van telefoonkabels moet de telefooncentrale van KPN aan het Singel wel bereikbaar blijven. “Alles is afhankelijk van elkaar.”
300 kabels en leidingen
De Brabantse aannemer komt in elke brug gemakkelijk driehonderd verschillende leidingen en kabels tegen, terwijl er in een gemiddelde Amsterdamse brug misschien tien liggen. “Die kabels zitten overal onder, overal tussendoor en deels in het asfalt,” zegt Van den Berg. “Het valt me echt tegen hoeveel tijd het kost om ze weg te halen.”
Ook om te ontdekken wat er allemaal bij zulke werkzaamheden komt kijken, is vorig jaar bij de Admiralengracht al de Molenslootbrug vernieuwd. “Er bleken toen veel meer kabels en leidingen door elkaar te lopen dan we hadden verwacht,” zegt Van den Berg. “En we hoopten dat we meer ruimte zouden hebben om het werk te doen. Zo moeten we goed nadenken waar we zwaar materieel neerzetten. Dat kan niet aan de kaderand, die kan dat niet dragen.”
Toch zijn de grachten een uitkomst. Zo is al 120 ton aan oude kabels per schip afgevoerd, staat de derde duwbak met oud zand op het punt van vertrekken en wordt ook alle overige afval via het water afgevoerd. “Normaal zouden we daarvoor permanent twee vrachtwagens moeten laten rondrijden.”
Stap voor stap wordt de Oranje Loper nu opengelegd en dat merkt iedereen die via deze route naar West of het stadscentrum wil – maar de route inmiddels nauwelijks nog kan gebruiken. “We doen er alles aan om overlast zo veel mogelijk te beperken,” zegt omgevingsmanager Karen van Zwam. “In de planning stond dat we eigenlijk vanaf augustus vorig jaar al geen fietsverkeer in de Raadhuisstraat meer zouden hebben. Dat leverde veel weerstand op. Door bij de werkzaamheden slim met de ruimte om te springen, hebben we er tot half januari voor kunnen zorgen dat de fietsers toch door de Raadhuisstraat konden.”
Omgeleid
Dat is nu geen optie meer. Werd tot nu vooral onder de stoepen en bij de brugleuningen gewerkt, inmiddels is ook alles dat onder het asfalt verborgen ligt aan de beurt. De zestienduizend fietsers die op een gemiddelde dag door de Raadhuisstraat peddelen, worden nu omgeleid via de grachten. De veertienduizend auto’s en vrachtwagens volgen binnenkort. Voetgangers kunnen nu nog wel langs het werk, maar worden binnenkort via noodbruggen over de grachten geleid. De tramlijnen worden binnenkort verlegd. Die omleiding gaat een jaar duren.
Over de Herengracht liggen inmiddels op een noodbrug tijdelijk vervangende kabels en buizen keurig in het gelid, gebundeld naast elkaar. “Zo gaat het er straks onder de nieuwe bruggen ook uitzien,” zegt Van den Berg. Maar niemand die het ooit zal zien als het zand er weer overheen gaat en het asfalt en de stoeptegels terugkeren.
.jpg)
.png)