Opinie, Het Parool, 2 oktober 2023, Jasper van Dijk, econoom en initiatiefnemer van Amsterdam heeft een Keuze.

De toeristenbelasting in Amsterdam gaat volgend jaar een beetje omhoog.
Van 10 naar 12,5 procent. Die stap van het gemeentebestuur is een win-winsituatie. Er zijn namelijk twee mogelijke gevolgen. Of er komen dankzij de verhoging minder toeristen en het gemeentelijke doel om minder toeristen in de stad krijgen wordt behaald. Of je haalt extra belastinginkomsten op, wat de gemeente goed kan gebruiken. Waarschijnlijk zal een verhoging een combinatie van deze twee uitkomsten tot gevolg hebben.

Als er minder toeristen komen, het eerste mogelijke gevolg, betekent het dat de belastingverhoging leidt tot een hogere kamerprijs. Toeristen wijken dan door de verhoging naar andere bestemmingen uit. Het voornaamste probleem volgens hotels is bij deze ontwikkeling dat Amsterdam ook duurder wordt voor congresbezoekers.

Hoogste kamerprijzen door hotelstop

Los van de vraag of Amsterdam zijn toerismebeleid moet laten gijzelen omdat de congressector er ook door wordt geraakt, klopt dit argument niet. Door de hotelstop in 2017 zijn de hotelkamerprijzen hard gestegen. Amsterdam heeft zelfs de hoogste kamerprijzen van Europa. Congressen in Amsterdam gaan ondanks deze prijsstijgingen gewoon door. Er kwamen niet minder zakelijke bezoekers naar Amsterdam vergeleken met andere Nederlandse steden. Bovendien was er geen enkel hotel die de prijsstijgingen destijds problematiseerde: niet gek, want de prijsstijging ging gepaard met een winststijging voor de hotels.

Minder toerisme is volgens de hotelsector ook gevaarlijk voor de Amsterdamse economie, veel werkgelegenheid is afhankelijk van de bezoekerseconomie. Dit klopt, maar de gemeente probeert met haar plannen terug te gaan naar het toerisme op het niveau van 2018; toen was er ook een grote bezoekerseconomie.

Bovendien kan Amsterdam ervoor kiezen haar economie anders in te richten. Omdat de bezoekerseconomie voornamelijk uit laagproductieve banen bestaat, kan een afname van toerisme zelfs goed zijn voor de Amsterdamse economie. Een pand kan maar één bestemming hebben: een hoogproductief techbedrijf levert Amsterdam meer op dan een hotel.

Stijgende drukte niet door dagjesmensen

Een ander argument tegen een hogere toeristenbelasting die leidt tot een afname van het aantal toeristen is dat we het toerismeprobleem er niet mee oplossen. De drukte komt volgens hotels van dagjesmensen, die niet worden geraakt door deze belastingverhoging. Het is logisch dat hotels de schijnwerper op de dagbezoekers zetten: zij slapen niet in hotels en leveren hen dus niks op.

 

Maar als we kijken naar hoeveel dagjesbezoekers naar Amsterdam komen is dit (al is de beschikbaarheid van data beperkt) al jaren redelijk stabiel. Tussen 2013 en 2017 nam het aantal dagbezoeken toe van 4,96 miljoen naar 5,00 miljoen. Toch wordt het steeds drukker in de stad. De oorzaak? Het aantal toeristen dat in de stad slaapt, neemt wel fors toe. Van 12 miljoen in 2014 naar meer dan 20 miljoen de komende jaren. Het probleem ligt dus bij de overnachtingen.

Belasting gaat van monopoliewinst af

Maar misschien neemt het aantal toeristen wel helemaal niet af door de hogere toeristenbelasting en heeft die geen effect op het aantal toeristenovernachtingen. Dit scenario is niet onaannemelijk. Hotels maken door de eerder genoemde hotelstop uit 2017, waardoor de groei van het aanbod stokte terwijl de vraag aanhield, gigantische overwinsten. In deze monopoliepositie hebben hotels al hun ‘optimale’ prijs bepaald om hun hotels zo vol mogelijk te krijgen. In deze situatie wordt een belastingverhoging niet doorberekend in de prijs maar gaat deze van de monopoliewinst af.

Als dit het geval is, is er veel voor te zeggen om de toeristenbelasting te verhogen. We belasten namelijk in feite de overwinsten van de hotels. De Amsterdammer wordt door de belastingverhoging rijker, de hoteleigenaren, voornamelijk in handen van buitenlandse investeerders, dragen wat meer af.

 

Er is, kortom, geen enkele reden om de toeristenbelasting niet fors te verhogen. Minder toeristen is wenselijk in het drukke Amsterdam, hogere belastinginkomsten gezien de krappe gemeentebegroting ook. De politiek moet dus doorzetten bij deze unieke win-winsituatie. Dit niet doen, betekent dat ze zich laat inkapselen door de hotellobby die met slechte argumenten zijn hoge winsten wil behouden.