Overlast door TikTok-rijen van tientallen meters in de 9 Straatjes in Amsterdam: ‘Dit is krankzinnig’

“Nee, natuurlijk ben ik hier niet blij mee,” zegt de eigenaresse van een kledingboetiek in de 9 Straatjes. Ze wijst naar de rij van zo’n honderd meter lang, die langs haar etalage tot ver op de brug verderop loopt. Ze wil niet met haar naam in de krant, en is sowieso beducht voor nog meer aandacht voor een betrekkelijk nieuw fenomeen in Amsterdam: de TikTokrij. “En alle stukken in de media zorgen ervoor dat die rij nog langer wordt, en ik nog meer klandizie verlies,” zucht ze.

Bovendien heeft ze een prima verstandhouding met de eigenaren van de populaire frietzaak naast haar, die ze ook niets kwalijk neemt. Maar gek wordt ze er wel van. “Ik ben meer bezig met patatbakjes uit de winkel houden dan met kleding verkopen. Zie je die vlek op de houten vloer? Dat was een klodder mayonaise van iemand die al etend binnenkwam.”

Signature dish

De rij voor Fabel Friet in de Runstraat is zo lang dat ‘ie soms de Keizersgracht oversteekt. Op de brug staan de klanten achter een touwtje te wachten, vooraan de rij kunnen ze met een QR-code hun bestelling doorgeven, die ze dan aan de andere kant van de straat op kunnen halen. De snackbar opende in 2020, en nadat een filmpje op TikTok viraal ging werd het patatje met kaas de signature dish en een hit onder toeristen.

Al maanden proberen de eigenaren de enorme toeloop van klanten in goede banen te leiden. “We hebben permanent twee ‘security hosts’ die ervoor zorgen dat de doorloop goed is en dat mensen niet bij buren voor de deur eten. Dat staat ook op emaille bordjes die we hebben aangeschaft. Verder legen we de vuilnisbakken van de gemeente een paar keer per dag, en prikken we afval in de buurt. Wat kunnen we nog meer doen?” vraagt eigenaar Floris Feilzer zich af. “Ik kan toch moeilijk vragen of mensen willen wegblijven.”

Hij is enerzijds trots op het succes van zijn zaak. “We werken keihard om een goed product neer te zetten, en het is ook gewoon een ontzettend lekker frietje.” Maar Feilzer snapt ook wel dat de populariteit van zijn zaak een last is voor omwonenden en andere ondernemers. “Ik begrijp ze heel goed, en wil ze ook absoluut niet als zeikerds wegzetten. Maar het is in heel Amsterdam krankzinnig druk, en de 9 Straatjes zijn nou eenmaal een toeristentrekker.”

Chocoladekoek en patatje

Gebiedsmanager Lony Scharenborg heeft ook een dubbel gevoel bij de immense populariteit van de 9 Straatjes. “Het is fijn dat mensen hier kennelijk graag komen, maar ik zie ook het gevaar dat het gebied aan zijn eigen succes ten onder gaat. Die rijen voor eetzaken zijn niet goed voor andere ondernemers, en bewoners hebben last van zwerfvuil. Ik kan me trouwens ook niet voorstellen dat toeristen het leuk vinden om meer dan een uur in de rij te staan voor een stroopwafel of een patatje, terwijl er zoveel moois te doen is in Amsterdam. Maar ja, ze doen het toch.”

Ook bij Koekmakerij Van Stapele, in de smalle steeg tussen het Spui en Singel, is het dringen. Voor de deur staat een deel van de rij, even verderop staan op de brug nog een kleine 100 mensen geduldig te wachten tot ze hun chocoladekoeken kunnen kopen. Een crowdmanager helpt de toeristen van de ene naar de andere rij. “Het is krankzinnig,” zegt Jasmijn, van de naastgelegen coffeeshop Tweede Kamer. “Ze staan hier al om 09.30 uur te wachten, terwijl het pas om 10.00 uur opent.” Veel profijt heeft de coffeeshop er niet van, al komt er sporadisch iemand uit de rij een jointje halen.

“Ik gun ze hun omzet van harte,” zegt Jasmijn. “Ik begreep dat de gekte is ontstaan nadat Jamie Oliver een filmpje over die koeken had gemaakt. Wij hadden vorige week Quentin Tarantino nog in de shop, maar ja: die zette het dan weer niet op Tiktok.”

Paraplu’s

Even verderop, in de Berenstraat, staat ook een rij in twee delen. Klanten van Chun Café, dat bubbelthee en broodjes verkoopt, moeten op de stoep aan de ene kant van de straat aansluiten, en worden dan na verloop van tijd door een crowdmanager met een hesje naar de rij aan de overkant geleid. Soms staan er bordjes met ‘Vanaf hier nog een half uur wachten’, als het regent worden er zelfs paraplu’s uitgedeeld.

Joost de Beijer woont er pal naast, in studentenhuis ‘De Heren van de Beren,’ zoals het naambordje zegt. Ziek, noemt hij de permanente rij voor zijn deur. “Ik heb er geen probleem mee hoor, je went eraan. Alleen als je heel brak bent, zoals nu, is het irritant dat iedereen je aankijkt als je naar buiten stapt. Maar mooi voor die mensen van Chun dat het zo goed gaat. Aardige lui trouwens, en dat broodje van ze is ook prima.”

Van de eigenaar van de kledingwinkel kan het niet snel genoeg afgelopen zijn met die rijen, maar wie er dan precies wat moet doen, weet zij ook niet. “We kunnen eindeloos praten en klagen, en ondertussen verloedert de stad. Binnenkort zijn alle kleine winkeltjes hier verdwenen en dan worden de 9 Straatjes een soort Wallen, of Leidsestraat. Ik hoop dat er bij de gemeente eens iemand ingrijpt. Iemand met hart voor de stad.”