Uit 'De Ondernemer'

Tussen de bekende Amsterdamse grachten zijn er veel verbindingsstraatjes met een aantrekkelijk aanbod aan winkels en horeca. Dat geldt eveneens voor de Berenstraat, onderdeel van de bekende ‘De 9 Straatjes’. Daar zit nog van alles door elkaar. Boekenzaak Mendo en restaurant ’t Zwaantje zijn iconen, er is een Coffee Company waar veel jongeren komen, je vindt er een avondwinkel en er zijn veel hippe modemerken. Er is constant reuring, ook omdat het een belangrijke verbindingsroute voor fietsers tussen de oude Jordaan en de binnenstad is.

Berenhuiden

Even wat geschiedenis. De Berenstraat was 400 jaar geleden al een straat met veel handelsgeest, waar kleine bedrijven zaten als bierbrouwers en beddenfabrieken. Eerder nog waren er leerlooierijen. Gezien de namen van de straten in de buurt als Wolvenstraat en Hartenstraat (eigenlijk ‘herten’), gaat men er vanuit dat het met de leerlooierijen te maken heeft. De Berenstraat zou dan weer naar berenhuiden verwijzen. Maar helemaal zeker is het niet. Wel is nog een gevelsteen te zien waarop ‘In de bere straat’ staat.

In de jaren zestig van vorige eeuw waren de grachtenhuizen verpauperd, trokken gezinnen weg naar het nieuwe Purmerend en Almere en zorgden de hippies dat er tweedehandswinkeltjes kwamen tussen de panden bakkers, slagers en apothekers. Het gebied knapte op en het ‘shoppen’ kwam in. Ondernemers in het gebied tussen de grachten zeiden in de jaren negentig tegen elkaar dat ze het beter deden dan de Jordaan. De gemeente raadde destijds aan een ondernemersvereniging te beginnen en dat werd ‘De 9 Straatjes’. Inmiddels is het één van de populairdere winkelgebieden in Amsterdam en is het een echt merk geworden. Met merkrecht.

Hoge huren in De 9 Straatjes

,,Dat is sinds eind jaren negentig steeds meer geprofessionaliseerd”, legt winkelgebiedsmanager van De 9 Straatjes Lony Scharenborg uit. In die functie is ze verantwoordelijk voor de contacten naar de gemeente, de economische gesteldheid van het gebied en interne en externe communicatie.

De Berenstraat is een bijzondere straat in deze buurt. Ze heeft de crisis goed doorstaan, maar nu doemt er een ander probleem op: te hoge huren. ,,De veranderingen gaan snel”, zegt Scharenborg. ,,De meeste panden worden commercieel uitgebaat. Investeerders kopen ze op en gebruiken ze voor AirBnB. Of voor buitenlandse werknemers die veel meer huur kunnen betalen. Dat heeft zijn invloed op de winkels. Er zijn steeds meer winkelmakelaars die een perverse prikkel krijgen door de hoge provisies over de jaarhuur. Ze hebben baat bij zoveel mogelijk nieuwe contracten. Daar vragen ze ook weer geld over.”

Scharenborg ziet ondanks een aantal steady zaken heel veel verloop. ,,Veel ondernemers beginnen enthousiast en krijgen van makelaars een te positief plaatje voorgespiegeld. Dat het goed zal gaan met de omzet en de hoge huren dus haalbaar zijn. Na een paar maanden blijkt dat anders. De ondernemer gaat weg en er komt weer een nieuwe. Dat is funest voor de buurt.”

Rechtszaken

Nebahat Kaya, eigenaresse van fashionstore Kookai (pal naast restaurant ’t Zwaantje), verhuisde met haar winkel zeven jaar geleden van de PC Hooftstraat, waar na de crisis in 2009 de middensegment winkels – zoals de hare – eruit moesten. ,,Ik wilde hier naartoe, want het zijn de hippe straten, alle doelgroepen zitten hier.”

Haar zaken gaan goed, maar Kaya ziet alles steeds commerciëler worden in de buurt, met grote internationale merken. De ondernemer beaamt dat de huurverhogingen een probleem lijken te worden. Kaya wijst naar de overkant. ,,De eigenaresse van de winkel Stout moest weg door een enorme huurverhoging. Huurbazen zetten winkeliers die er nu tien jaar zitten onder flinke druk, want ze kunnen de ruimte inmiddels voor twee keer zoveel verhuren. Het is corrupt. Er lopen verschillende rechtszaken van winkeliers met de verhuurders. Dat is niet goed voor deze straat. Wie de verhuurders zijn? Ik ken ze niet. Alles gaat via de makelaar.”
Kaya zit nog wel even goed met haar huurcontract. ,,Over twee jaar ben ik waarschijnlijk aan de beurt.” Zijn haar klanten de afgelopen jaren veranderd? ,,Ik heb best wat vaste klanten, maar mijn klandizie bestaat nu wel voor driekwart uit toeristen.” Voor haar zijn toeristen wel lucratief gebleken. ,,Ik heb er echt mijn omzetgroei van de laatste tijd aan te danken. Het is enorm druk geworden. Voor de Nederlandse economie zijn al die toeristen natuurlijk goed. Ondanks de problemen met de huur zie ik de fysieke winkel nog wel een tijd blijven, want online shoppen heeft niet alle gemakken. Negen van de tien bestellingen worden teruggestuurd. Klanten hebben toch liever persoonlijk advies, dat heeft meerwaarde.”

 

Sociale huur

Verderop in de straat heeft Andre Grundmann één van zijn drie tassenwinkels: Smaak Amsterdam. Hij begon in 2010 officieel met zijn bedrijf en zit zeven jaar aan de Berenstraat. ,,Het is de best lopende winkel die we hebben. De locatie is perfect, middenin de 9 Straatjes. En het is een heel mooi pand dat opvalt.” De ondernemer ziet dat steeds meer toeristen de leuke Amsterdamse straatjes opzoeken. ,,Het is wel hét shoppinggebied van Amsterdam. Juist de combinatie met de lokale ondernemers die er nog zitten, maakt het aantrekkelijk.”

Grundmann somber: ,,Hoe aantrekkelijk dit winkelgebied ook is, deze situatie blijft niet.” Ook hij begint over de pandeigenaren die steeds hogere huren vragen. ,,Ik zit nog aan de goede kant, maar hoe het over een paar jaar is, weet ik niet. Ik vind dat de gemeente daar echt iets aan moet doen. Die zou bijvoorbeeld de sociale huur meer moeten stimuleren, zodat het lokale karakter van de ondernemingen behouden blijft.”

Lobbyen in Brussel

Wat kan een winkelgebiedsmanager aan die situatie doen? Scharenborg lobbyt niet alleen bij de gemeente Amsterdam én in Brussel om de zelfstandig ondernemer meer te beschermen. ,,Juist die zelfstandige ondernemer zorgt voor een sociale structuur en cohesie. Dat worden voor bewoners een soort pleisterplaatsen nu het toerisme het steeds meer overneemt. Die zelfstandigen hebben het heel zwaar, want de grote ondernemingen hebben veel diepere zakken. Lokale winkels bieden meer werkgelegenheid aan lokaal personeel. Buitenlandse zaken nemen vaak hun eigen mensen mee.”

Daarnaast kan Scharenborg via de site van De 9 Straatjes die lokale ondernemer in de spotlights zetten. ,,Op de site hebben we duizend bezoekers per dag. Daar kan je op sturen door juist die zelfstandigen meer aandacht te geven. Daarnaast kan ik ze bijstaan als het gaat om huurrechten. We vragen de gemeente momenteel om weer een vestigingsvergunning in te voeren. Die is in de jaren zeventig afgeschaft. Op die manier kan de gemeente zeggen dat er teveel dezelfde winkels zijn en er meer diversiteit moet komen. Ik wil samen met de plaatselijke bewoners proberen weer meer zeggenschap over de buurt te krijgen.