Buitenlandse verhuurders? De zoektocht naar Airbnb-fraudeurs

Nico van Gog
We onderzochten van een eerder gepubliceerde lijst van mogelijke fraudeurs driehonderd advertenties. We achterhaalden de identiteit van ruim de helft van de actieve adverteerders. Daarnaast spreken we met de opsteller van die lijst, data-onderzoeker Nico van Gog en verantwoordelijk wethouder Laurens Ivens. Ivens vertelt over de moeizame digitale zoektocht van de gemeente naar fraudeurs. Sinds een paar jaar zijn daar drie data-analisten in dienst die Airbnb en andere vakantieverhuursites afstruinen. Maar zonder het vorig jaar aangekondigde registratiesysteem is dat bijna niet te doen.

1400 niet uit Amsterdam
Van Gog publiceerde eind januari een lijst met ruim veertienhonderd Amsterdamse advertenties, zo'n zeven procent van het totaalaanbod, waarvan de verhuurder buiten Amsterdam lijkt te wonen. 'Het gaat van Baden-Württenberg, Toronto, Tilburg, Den Haag tot Sydney. In totaal kom je op 1400 adverteerders die zelf aangeven dat ze buiten Amsterdam wonen'. 

En dat mag niet. Want of je nou een bed & breakfast of een heel appartement verhuurt: je moét ingeschreven staan in Amsterdam en aangemeld zijn bij de gemeente. Anders fraudeer je.

Taiwan
AT5 neemt de eerste 300 van de lijst van Van Gog onder de loep. Het doel is om te kijken of die verhuurders echt buiten de stad wonen en actief een Amsterdamse woning aanbieden. Bij veel is het meteen duidelijk dat er niets geks gebeurt. Zoals bij een appartement in het 'Museum Quarter' geeft de verhuurder aan in Taiwan te wonen. Maar zijn kalender waarop de beschikbare data staan aangegeven, is acht maanden geleden al gesloten. Boeken kan daarom nu niet, actief verhuren doet de verhuurder niet. Hij gaat dus van de lijst. En er gaan er meer af als bijvoorbeeld blijkt dat verhuurders vergeten zijn hun profiel te updaten nadat ze verhuisd zijn naar Amsterdam.

Kijk hier naar de reportage

Andere woonplaats
Van de 300 blijven uiteindelijk 69 listings over. Die verhuurders hebben een andere woonplaats dan Amsterdam opgegeven en hun kalenders staan open voor verhuur. Als we verhuurders via Airbnb benaderen om te vragen waar ze wonen, worden we door de site geblokkeerd. Maar ondanks dat de site geen achternamen laat zien, blijkt de verhuurders vinden zeker niet onmogelijk. Die reageren niet, of verrast, soms geschrokken en eentje dreigt met een advocaat wanneer we contact zoeken.

Tussenpersoon
Met alleen Google en sites als Linkedin en Facebook achterhalen we van 37 van die 69 adverteerders de identiteit. Dit zijn allemaal verhuurders die mogelijk frauderen en dat gaat op verschillende manieren. Zoals bij een Amsterdams appartement waarvan de eigenaresse in Frankrijk woont. Ze vertelt als we haar spreken dat ze haar huis via een tussenpersoon heeft verhuurd. Dat je in Amsterdam ingeschreven moet staan om legaal te kunnen verhuren, zegt ze niet te weten. Een verhuurder die in Utrecht woont, mailt AT5 dat de kalender van haar appartement in de Jordaan niet vaak openstaat, maar kort na het mailcontact is de advertentie verwijderd. En ook de aanbieder van een woning in Zuid die in Zwitserland woont en een Velsenaar met een appartement op de Westelijke Eilanden verwijderen hun advertenties ineens als AT5 contact zoekt.

Gemeente heeft 433 verdachte adressen op de korrel
Verantwoordelijk wethouder Ivens zegt dat de gemeente zelf ook een lijst met verdachte adressen heeft opgesteld die nader onderzocht zullen worden. Maar met alleen advertenties uitpluizen ben je er niet, zegt hij. 'We hebben een lijst met 433 verdachte adressen, maar uiteindelijk hebben we wel te maken met oude wetten en regels. Wij kunnen op basis van een advertentie die misleidend of verkeerd is niet zeggen dat er een overtreding is. We moeten de feitelijke overtreding dan ook nog wel vaststellen.' 

Registratiesysteem in 2020
De minister werkt aan een landelijk registratiesysteem, dat zou het laatste zetje moeten zijn om digitale fraude opsporen mogelijk te maken. Airbnb zegt mee te willen werken aan zo'n registratiesysteem, onder welke voorwaarden is niet duidelijk. De gemeente verwacht dat dit systeem niet voor 2020 wordt ingevoerd. 

Verantwoording
- De lijst van Van Gog die het beginpunt is van onze zoektocht telt 1413 Airbnb-advertenties en is in december 2018 samengesteld.
- We zijn in omgekeerde alfabetische volgorde de laatste 300 advertenties van de lijst nagegaan, van Zutphen tot Sydney.
- De lijst hebben we tussen 23 januari en 11 februari nagelopen.
- Bij het achterhalen van de identiteiten van de verhuurders hebben we alleen publiekelijk toegankelijke informatie gebruikt die te Googelen was. Om die identiteiten te verifiëren hebben we sociale media gebruikt en wanneer mogelijk contact gezocht.
- Voor het achterhalen van mailadressen hebben we de browserplugin Snovio gebruikt.
- We hebben met vijf personen telefonisch contact gehad, met tien schriftelijk.
- We hebben geen informatie over de verhuurders aan de gemeente verstrekt.