Malika Sevil, Het Parool, 30-7-2018

Stadsmarketing is het niet: 'Amsterdam verandert in de nacht in een jungle zonder wetten. En de politie kijkt machteloos naar misdaad en geweld.' Of deze: 'Straatracen, drugs dealen en illegale taxi's zouden gemeengoed zijn.'

De gemeentelijke ombudsman Arre Zuurmond haalde afgelopen weekend met zijn noodkreet over het red light district de Britse dagbladen als The Sun en Daily Mail, maar ook de pers in Frankrijk en zelfs Rusland.

Eerder al sloeg hij in een rapport alarm over het Leidseplein en omgeving, dat hij een 'urban jungle' noemde, een omschrijving die nu gretig door de internationale pers wordt over­genomen.

Arre Zuurmond - een ombudsman die niet vanachter zijn bureau opereert, maar liefst met zijn voeten in de klei staat - is neergestreken op de Wallen. Letterlijk, want hij heeft sinds twee weken een klein appartement betrokken in de Sint Olofssteeg.

Hij blijft nog drie maanden. Hij praat met bewoners, ondernemers en politie, met iedereen die een plek heeft op de Wallen. En hij struint veel rond, de oren en ogen wijd open.

Voorlopige conclusie: ook hier hebben hand­havers geen grip op de wantoestanden: "Ze hebben het niet meer in de hand: de illegale handel en de drukte, de rommel, de overtredingen."

Soms waagt hij zich aan een micro-experiment. Zoals laatst toen hij een proef deed: spreek vijf mensen aan op hun wangedrag. Dat ging bij de tweede al mis. Toen hij een jongen die net iets op de grond mieterde daarop aansprak - 'Waarom doe je dat? Er staan vuilnisbakken' - kreeg hij naar zijn hoofd geslingerd: 'Hé ouwe grijze met je kutkop. Waarom leef je nog? Wil je dood?'

"Kennissen zeggen tegen mij: 'Als je het nog twintig keer doet heb je een klap te pakken.' Dus zegt iedereen tegen elkaar: 'Niet aanspreken.' Als er geen handhaving en politie in de buurt is én het is niet de norm om elkaar ergens op aan te spreken, dan ben je dus vogelvrij als je dat wel doet. Dan durven anderen je een grote mond te geven of je zelfs te slaan. Dat noem ik dubbel verval. De politiecapaciteit is minder, maar omdat de burgers elkaar nergens meer op aanspreken, lever je twee keer in."

Raakt u gewend aan de Wallen?
"Schreeuwende mensen om half vijf 's ochtends voor je raam, daar schrik je ook na twee weken oefening heel erg wakker van."


Wat ziet u op de Wallen, anders dan op het Leidseplein?
"De drugshandel, vooral de openheid waarmee dat gebeurt. Dat is zorgwekkend. En ten tweede: er leven vijftig tot zeventig daklozen. Dat zijn vaak mensen die vanwege een stoornis meerdere malen uit de opvang zijn gegooid en overgeleverd zijn aan de straat."

"Bijna allemaal hebben ze een verdrietig verhaal. Veel mensen ervaren overlast, maar ik zie naast die overlast ook die andere kant: ze worden niet opgevangen omdat het te onveilig zou zijn voor het personeel van de opvang. Ja en dan vraag ik me af: Kun je ze dan wel gewoon op straat laten lopen?"

Verder constateert de ombudsman 'loerende snorders op zoek naar een klantje'. De taxioverlast is al groot, maar dan komen daar nog een geschatte tweeduizend illegale taxi's bij. Als je rekent dat er zesduizend gereguleerde taxi's zijn, dan is het aantal snorders dus 33 procent. Als je rekent dat ze tussen de 100 en 300 euro per week verdienen, dan zit je, opgeteld tot een heel jaar, op 10 tot 30 miljoen zwart geld. Dat werkt ontwrichtend voor de hele economie."

En het leidt tot nog meer drukte.
"Ja, en het is al zo druk. Tussen 22.00 uur en 1.00 uur kom je niet door de steegjes van de Wallen, tenzij je net zo langzaam loopt als het slenterende publiek. Wat als daar een brandweerauto of een ziekenauto doorheen moet? Wat als een agent op zijn bike achter iemand aan moet? Dat gaat allemaal niet, omdat niemand aan de kant kan stappen."

Veel Amsterdammers fietsen structureel om de Wallen heen en weten dit niet. Merkt u dat ook, als u dit vertelt?
"Ja, ik merk het zelfs aan mezelf. Ik heb in de jaren tachtig aan de rand van de Wallen gewoond, bij de Kloveniersburgwal. Ik had een romantisch beeld van de Wallen. Dat is nu wel over. Ik ben geschrokken van de aantallen. Het is groter geworden. Ook wat vroeger 'het stille stuk' werd genoemd is nu ten prooi gevallen aan de massa. Omdat het klassieke deel van de Wallen, grofweg vanaf de Zeedijk tot aan de Damstraat, het niet meer aankan. Voor hotel The Grand zitten nu ook mensen op de kades wiet te roken tot diep in de nacht. Het groeit bijna vast aan het Rembrandt­plein, als één groot uitgaansgebied."

Houdt u die drie maanden nog wel vol?
"Ja, ik heb het geluk dat ik een paar dagen per week ook in mijn eigen huis kan slapen. Ik wil hier nog veel doen, de politiecommissaris ontvangen en hopelijk wil ook burgemeester Femke Halsema met mij nog eens een ronde maken over de Wallen. Bovendien heb ik contacten met mensen uit de buurt die mij inseinen als er weer iets gebeurt. Ik zie, hoor en beleef veel meer dan dat ik vanuit kantoor zou doen."